Duo-interview in een serie met R’damse Nieuwe
Vind het originele artikel hier.
De Aktiegroep Oude Westen moet na 50 jaar activistische inzet voor de buurt, in eigen inkomsten gaan voorzien. Vers Beton zet ze tegenover de jonge sociaal onderneming Rotterdamse Munt. Een gesprek over de juiste mensen aan je binden en hoe je vanzelf re-integratie-expert wordt.
Het lijkt in eerste instantie duidelijk wie de oude rot is, en wie het groene blaadje in dit gesprek. Aktiegroep het Oude Westen zet zich namelijk al bijna 50 jaar in voor de belangen van de buurt met dezelfde naam. Stadstuin Rotterdamse Munt startte vijf jaar geleden op een tijdelijke locatie aan de Laan op Zuid en verhuisde net permanent naar de Rosestraat. Maar in 2017 besloot de gemeente de structurele financiële steun aan alle bewonersorganisaties per 2020 stop te zetten. En dus is het juist de Aktiegroep, die voor een nieuwe uitdaging staat: ondernemen om te overleven. Wat kunnen zij leren van de jonge stadstuin in Feijenoord?
“Ik ben meer iemand die wil doen, voor faciliteren heb ik geen geduld.”
We zijn te gast bij de Aktiegroep in de Gaffelstraat. Binnen in het activiteitenzaaltje hangen vrolijke posters en ruikt het nog een beetje naar de maaltijd die er recent gegeten moet zijn. Aan tafel zitten Ingrid Ackermans en Piet Huiskens. Ackermans kwam 20 jaar geleden van Zuid-Limburg naar Rotterdam om aan de Academie van Bouwkunst te studeren. Als stedenbouwkundige bij Stadsontwikkeling leerde ze Rotterdam Zuid kennen.
Maar haar wens om meer samen te werken met de mensen in de stad groeide, en toen de overheid zich meer ontwikkelde naar een faciliterende rol, in plaats van een uitvoerende, besloot ze om op te stappen. “Ik ben meer iemand die wil doen, voor faciliteren heb ik geen geduld.” Zo raakte ze vijf jaar geleden betrokken bij de start van stadstuin Rotterdamse Munt. Hoewel het nooit haar bedoeling was, is ze er sinds vorig jaar directeur.
Huiskens is vanaf het eerste uur betrokken bij de Aktiegroep. De gepensioneerde bouwkundige noemt zichzelf “gepokt en gemazeld in de stadsvernieuwing”. Vanaf de jaren ’70 zat hij aan tafel in de processen rondom het opknappen van stadswijken. Ontwikkelingen die hij sindsdien steeds ziet terugkomen. Hij nam daarbij altijd de rol op zich om de mensen in de stad te verbinden met de professionals of de politiek en reisde het land door met zijn eigen adviesbureau om conflicten en kwesties op wijkniveau vlot te trekken.
Het Oude Westen heeft al die tijd zijn aandacht gehad. Als bewoner van de wijk, maar ook omdat de buurt naar zijn mening “een laboratorium is van stedelijke ontwikkelingen”. De laatste jaren zet hij zich in om de Aktiegroep tot een zelfredzame organisatie om te vormen, nu de gemeente-subsidie komt te vervallen. “Er speelt een hoop emotie om dit proces heen. Mensen voelen zich na jaren inzet voor de buurt zomaar afgeschreven. Hoewel ik die emotie best wel koester, probeer ik er ook nuchter naar te kijken.”
Wat is de grootste uitdaging voor de Aktiegroep op het moment?
Huiskens: “Ik wil vooral de organisatie overeind houden, hoe dan ook. Met alleen vrijwilligers gaat dat niet lukken. Voor het functioneren hebben we ook professionals nodig: vakmensen voor begeleiding en besturen. Wel is de kracht van de Aktiegroep is altijd geweest dat je hier alle lagen van de bevolking terugziet. Van ingenieurs en architecten tot huismoeders. Dat moeten we niet kwijtraken. We proberen nu nieuwe dingen uit te vinden die aansluiten bij actuele thema’s, zoals duurzaamheid, en die we gelijk toe kunnen passen in de wijk. Zo zijn we energiecoaches aan het opleiden.”
… en voor Rotterdamse Munt?
Ackermans: “Ik merk heel sterk een kloof tussen de georganiseerde systeemwereld en de realiteit waarin wij werken. We willen mensen verbinden met groen en ze het gevoel geven dat ze er eigenaar van zijn. Dus ontvangen we groepen kinderen van basisscholen en voortgezet onderwijs in de tuin en hebben we bedrijfsuitjes, workshops en een terras. Mensen komen meewerken en krijgen daarbij van ons coaching of training. Bijvoorbeeld vanuit UWV met een zogenaamd ‘werkfit traject’. Maar ook mensen in de bijstand kunnen bij ons terecht, om hun tegenprestatie uit te voeren.”
En wat bedoel je dan met die kloof?
Ackermans: “Vanuit de tegenprestatie in de bijstand gaan mensen door naar een fase waarin ze binnen twee jaar naar betaalde arbeid begeleid worden. Dat heeft consequenties voor het werk dat ze bij ons doen, maar het gebeurt zonder dat daarover iets gecommuniceerd of gecheckt wordt. Dan kan ik weer iemand die daarover in de stress zit helpen. Dat doe ik met liefde, maar eigenlijk zou ik die tijd graag voor iets anders gebruiken.”
Huiskens: “Jij bent al bijna expert re-integratie als ik het zo hoor.”
Ackermans: “Maar dat ben ik helemaal niet! Mensen hebben soms echt professionele hulp nodig en ik kan ze alleen maar meegeven wat ik zelf zou doen op zo’n moment.”
Huiskens: “Tegen die systeemwereld valt niet op te vechten, dat geldt ook voor de corporatiewereld. Dat betekent trouwens niet dat daar geen mensen met goede bedoelingen werken. Integendeel zelfs, daar hebben we ook altijd goede relaties mee gehad.”
“Wat wij doen levert vaak indirecte winst op. Mensen die na onze sollicitatietraining opeens wél een baan vinden”
Rotterdamse Munt verdient vanaf het begin geld door producten uit de tuin te verkopen. Kan de Aktiegroep iets vergelijkbaars gaan doen nu de subsidie wegvalt?
Huiskens: “Niet zo letterlijk. Wat wij doen levert vaak indirecte winst op. Mensen die na onze sollicitatietraining opeens wél een baan vinden, bijvoorbeeld. Maar ook mensen die uit een moeilijke tijd komen en door vrijwilligerswerk hier tot rust komen en zelfvertrouwen opbouwen. Het is een ontmoetingsplek waar je kan rekenen op een ander. Ons uitgangspunt is trouwens altijd om mensen de weg te wijzen om problemen zelf op te lossen. Zelfredzaamheid stimuleren, door alle mogelijke barrières heen. Dat is bij elkaar allemaal waarde die de Aktiegroep produceert. Maar nu moeten we zien hoe we die waarde kunnen verzilveren.”
Hebben jullie steun aan andere organisaties in de stad?
Ackermans: “We wilden meedoen aan een aanbesteding voor de prematching-trajecten van de gemeente. Als losse organisatie waren we daar te kleinschalig voor. Dus hebben we met een aantal andere initiatieven samen een groene leer-werkketen opgezet, die op 10 mei gelanceerd wordt. Met elkaar samen lukt dat dan wel, dat is heel leuk.”
Huiskens: “Dat heeft hier eigenlijk te lang stilgelegen. Omdat de gesubsidieerde situatie heel lang vanzelfsprekend geweest is was er geen noodzaak om actief op zoek te gaan naar samenwerkingen. Dat gebouw werd toch wel betaald. Dat moet je niemand kwalijk nemen, maar dat netwerk moéten we nu wel opbouwen, om te overleven.”
“In eerste instantie dachten we: we leggen een tuin aan, dan komen er mensen en dan gebeurt er iets”
En hoe weet je de juiste mensen aan je te binden? Daar staat of valt een organisatie mee, toch?
Ackermans: “Haha, hoe professioneler wij worden, hoe makkelijker dat wordt. In eerste instantie dachten we: we leggen een tuin aan, dan komen er mensen en dan gebeurt er iets. Maar ondertussen hebben zijn we een bedrijf geworden, met een vaste plek en een heldere visie. Daardoor worden we aantrekkelijker om samenwerkingen aan te gaan, maar ook voor vrijwilligers met groene ambities. De consequentie is dat het vrijwilligerswerk wel minder laagdrempelig wordt.”
Huiskens: “Je moet iets concreets hebben, waar je niet over hoeft te ouwehoeren. Zo’n tuin is dat, een duidelijk ding. En voor de Aktiegroep heb je het gebouw waar we nu zitten. Die plek wordt herkend en is belangrijk.”
En is een beetje activisme nog belangrijk, zoals in de vroege jaren van de Aktiegroep?
Huiskens: “Je hebt vooral gewoon eigenwijze mensen nodig, die ervoor gaan. Zoals Ingrid, dus! Zulke mensen hebben wij gelukkig ook in huis. Hun autonomie is heel belangrijk. Bijvoorbeeld in de huiswerkklas; de mensen die dat organiseren richten het in zoals ze willen. De Aktiegroep stelt daar geen eisen aan en eist daar geen eigendom van op.”
Ackermans: “Ik zie mezelf niet als activist hoor, maar ik ben wel activistisch. Het belangrijkste is denk ik dat je het leuk vinden en vol wilt houden. “
Huiskens: “Nou, wij zijn nog wel activisten hoor!”
“Mensen in dit soort wijken is toch veel met overleven bezig, en dan moet je ook nog eens vrijwilligerswerk gaan doen?”
Rotterdamse Munt een even lang leven als de Aktiegroep, en de Aktiegroep die net zo succesvol haar eigen geld verdient als Rotterdamse Munt… hoe zien jullie de toekomst?
Ackermans: “Zoals ik het voor me zie hebben we straks op de Rosestraat vier tuinen waar mensen opgeleid worden om in de groene sector te gaan werken, of in de horeca en leren werken met lokale, verse producten van het seizoen.”
Huiskens: “Ik hoop vooral dat we met de Aktiegroep een rol kunnen spelen als verbindingsplek voor initiatieven. En dat deze plek midden in de stad een inspiratiebron kan zijn voor andere wijken. Om dat te bereiken moeten we het hier wel een beetje heruitvinden.”
Ackermans: “Wij willen ook eerst helemaal financieel onafhankelijk worden als stichting. Daar zijn nog een paar investeringen voor nodig en ons verdienmodel moet nog wat uitgebouwd worden.”
Huiskens: “Er wordt wel eens neerbuigend gedaan over sociaal ondernemen, maar krijg het maar eens voor elkaar. En in ons geval met een heel ongrijpbaar product waar de doelgroep weinig geld voor heeft. Mensen in dit soort wijken is toch veel met overleven bezig, en dan moet je ook nog eens vrijwilligerswerk gaan doen?”
Auteur: Fay van der Wall
Beeld: Willem de Kam